Alkol ve madde kullanımı yaşı giderek küçülmekte, lise hatta ortaokullar da dahi yaygın kullanım görülebilmektedir. Üniversite öğrencileri üzerinde ülkemizde yapılan bir araştırmada alkol ve madde kullanımına başlamada psikolojik sorunların, baskıcı ve otoriter aile yapısının ve ailede gerek fiziksel gerekse duygusal travma yaşayanların risk faktörü olarak ilk sıraları aldığı görülmüştür. Yine aynı araştırmada alkol kullanım oranı %50′ yi, uyuşturucu ve uyuşturucu madde deneyimi %15′ i bulmuştur. Alkol kullanımında bira, madde kullanımında esrar birinci sırayı almaktadır. Yetişkinlik rollerinin öğrenildiği, bir erken yetişkinlik döneminin yaşandığı ergenlik dönemi zihinsel ve duygusal özelliklerinden dolayı alkol ve madde kullanımına başlamak için ideal ortamı hazırlar. Bu maddelerin alışkanlık ve bağımlılık yapma özellikleri konunun önemini arttırmaktadır.
1Fiziksel Değişimler:
10 ila 14 yaşlarındaki çocukların çoğu, boylarının uzadığını, kilolarının arttığını görür ve cinsel gelişimlerinin ilk deneyimlerini yaşarlar. Bunun sonucu olarak, bedenleri hakkında kendilerini daha bilinçli hisseder ve diğer yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında “yeterinde iyi” – yeterince uzun, yeterice ince, yeterince güçlü, yeterince çekici- olup olmadıklarını sorgulamaya başlarlar. Yaşıtlarıyla boy ölçüşemediğini hisseden bir çocuk, onları hoşnut edebilmek için birçok şey yapabilir –içki kullanmaya başlayabilir. Bu hassas zamanda, çocuklarınıza yakın durarak, sizin gözünüzde onun “yeterince iyi” olduğunu ve onu önemsediğinizi hissettirmeniz özellikle önemlidir.
2Düşünme becerileri:
Çocukların çoğu “şimdi” etrafında dönen bir hayat yaşarlar yani geçmiş ya da gelecek üzerinde çok durmazlar, onlar için yaşadıkları o an çok önemlidir; ancak –alkol kullanmanın gibi, davranışlarının sonuçlarının olduğunu yeni yeni anlamaya başlamışlardır. Kötü şeylerin kendilerinin başlarına gelmeyeceğini düşünürler; bu yüzden tehlikeli davranışlarda bulunabilirler. Yetişkinlerin çocuklara alkolle ilgili tehlikelerin anlatılması alkol kullanımı sonucunda nasıl etkilerinin olduğunu çocuklarla paylaşılması çok önemlidir. Alkol kullanımı sonunda zararlarının niçin onlar için de geçerli olduğu anlatılması gerekir.
3Sosyal ve duygusal değişimler:
Çocuklar ergenlik dönemine yaklaştıkça, arkadaşlarının ve onlara uyum göstermenin önemi son derece artar. Ergenler nasıl davranacakları konusunda arkadaşlarını ve medyayı örnek alırlar yani bu dönemde hem arkadaşların hem de medyanın davranışlarını belirlemesi konusunda önemi artar. Ergenler bu dönemde yetişkinlerin değerlerini ve kurallarını sorgulamaya başlarlar. Bu sorgulamaların ve örnek almaların ergenlerin gelişimi için doğal olduğunu düşünürsek, ebeveynlerin ergenlik dönemi boyunca çocuklarıyla çatışma yaşaması çok da şaşırtıcı bir durum değildir. Bu zorlu zamanlarda belki sizleri bekleyen en büyük güçlük, onların bağımsızlık çabalarına saygı gösterirken, onlara destek olmanız ve uygun sınırları koymanızdır.
4Ergen Psikoloğu İhtiyacı ve Sonuçlar:
Özetle ergenlerin alkol ve madde kullanımına başlamasını psikodinamik, sosyal, kişiler arası, biyolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu gibi değerlendirebiliriz. Hoşça vakit geçirmek, birlikte eğlenmek amacı doğal ve masum iletişim grupları alkol ve uyuşturucuya başlamanın ilk basamağı olmaktadır. “Asi gençlik”, “sorumsuz gençlik” gibi kültürel boyutlu damgalamalar gençler üzerinde negatif algılamalarla aykırı davranışları tetikleyebilmektedir. Aile disiplinindeki hatalar, biyolojik yatkınlık, akran etkisi ve olumsuz çevresel faktörler birleşince ergen kolaylıkla madde kullanmaya yönelebilmektedir. Ergenliğin doğası gereği özgürlük isteği, toplumdan uzaklaşma ya da iletişimde bulunma isteği, akran grubunun ağır basan etkileri, merak gibi gelişimsel faktörler, popüler kültürün teşvik ve özentisi, bağımlılığa yatkın kişilik yapısı, erken çocukluk dönemlerindeki psikodinamik çatışmaların yarattığı kızgınlık, öfke gibi bastırılan duyguların dışa vurumu alkol ve madde kullanımını başlatabilmekte, bu da bağımlılıkla sonuçlanabilmektedir.
